2022 rok był niezwykle wymagający. A jaki będzie 2023?

Miniony rok miał być spokojniejszy. Świat liczył na otrząśnięcie się z pandemii COVID-19, a tymczasem pojawiło się kolejne nieoczekiwane wydarzenie. Wojna na Ukrainie miała jeszcze istotniejsze konsekwencje dla świata i globalnej gospodarki niż koronawirus. Ilość negatywnych informacji w 2022 r. była ogromna, inflacja w Polsce jest najwyższa od blisko 26 lat, a stopy procentowe od 19. Strach czytać prognozy na 2023 r, ale całe szczęście są też takie, które opierają się na założeniu, że gorzej nie będzie. Niewątpliwie czeka nas jednak kolejny rok wysokich cen, drogiej energii elektrycznej i gazu, podwyżki podatków i ZUS-u, a także nadal istotnego obciążenia kredytowego. Zebrałem 7 najważniejszych prognoz dla biznesu na 2023 rok.

1. Inflacja

Nie mamy chyba wątpliwości, iż inflacja to najważniejszy temat wszystkich prognoz, ponieważ jej poziom w 2023 roku będzie kluczowy dla polskiej gospodarki. Wprawdzie w listopadzie inflacja lekko przyhamowała, jednakże w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej nadal pozostajemy w ścisłej czołówce.

Utrzymująca się wysoka inflacja oddziaływuje na koszty materiałów oraz usług obcych. Powoduje również zwiększenie presji płacowej zwłaszcza u średnio zarabiających pracowników, a za płacę minimalną raczej nikt nie pracuje - uważa Przemysław Małecki, dyrektor zarządzający w Grupie Marat.

Zdaniem Wojciecha Mikruta, dyrektora naczelnego i ekonomicznego w ZRE Katowice SA, spóźnione i niewystarczające działania dotyczące inflacji powodują, że budżetowanie w biznesie jest obarczone dodatkowym błędem z uwagi na brak przewidywalnych prognoz co do dynamiki cen. Dodatkowo udział w przetargach opartych o zamówienia publiczne nie ułatwia przenoszenia kosztów inflacji na zamawiającego w krótkim terminie.

Kiedy inflacja osiągnie swój szczyt? W wielu prognozach mówi się o pierwszym kwartale 2023 r., kiedy to ma przekroczyć nawet 20%. Od marca dynamika wzrostu cen ma zacząć spadać, a pod koniec roku inflacja ma być już jednocyfrowa.

2. Stopy procentowe

Skoro według wielu prognoz inflacja w drugim kwartale 2023 r. zacznie spadać, to nie powinniśmy spodziewać się już kolejnych podwyżek stóp procentowych. To niewątpliwie byłaby bardzo dobra wiadomość nie tylko dla osób spłacających kredyty hipoteczne w złotówkach, ale i dla firm ze względu na utrzymujące się obecnie wysokie koszty finansowania.

Aktualnie koszty kredytowania zaczynają zjadać zysk na mniej marżowych projektach - komentuje Przemysław Małecki z Grupy Marat. Co istotne niektóre branże borykają się także z niedostateczną podażą finansowania ze względu na polityki instytucji finansowych - wskazuje Wojciech Mikrut ze ZRE Katowice.

Część realizowanych projektów wymaga istotnego prefinansowania, które ciąży na wykonawcach. Przy wysokich kosztach kredytu znacząco spada rentowności kontraktów, a klienci nie tylko nie godzą się na przedpłaty, lecz wręcz wywierają presję na wydłużanie terminów płatności - dodaje dr inż. Artur Pollak, prezes zarządu APA Group z Gliwic.

3. Energia elektryczna

W związku z wyjątkową i niestabilną sytuacją na rynkach surowców (węgla i gazu) ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie szeregu rozwiązań, które mają chronić w 2023 roku odbiorców uprawnionych przed rosnącymi kosztami energii elektrycznej. Dzięki wprowadzonym maksymalnym cenom dla odbiorców końcowych niezależnie od wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym w roku 2023 ceny prądu nie przekroczą 693 zł/MWh dla gospodarstw domowych i 785 zł/MWh dla samorządów, odbiorców wrażliwych i małych oraz średnich przedsiębiorców.

Pamiętajmy jednak, że powyższe rozwiązanie nie przysługuje wszystkim, a co więcej obejmuje jedynie 2023 r. W przypadku przedsiębiorstw dużych, szczególnie tych energochłonnych, wzrost cen nośników energii może wpłynąć na obniżenie rentowności realizowanych zleceń produkcyjnych nawet o blisko 33% - uważa Wojciech Mikrut ze ZRE Katowice. Dla małych i średnich przedsiębiorstw ceny energii są jeszcze akceptowalne - wskazuje Przemysław Małecki z Grupy Marat - jednakże już teraz warto podejmować działania mające na celu zwiększanie efektywności energetycznej.

Na fakturę za energię elektryczną składa się wiele elementów i ograniczenie choćby jednego z nich sprawia, że w długiej perspektywie można sporo zaoszczędzić. Rachunki za prąd mogą być niższe, o ile zadba się o odpowiednią optymalizację i na przykład korzystanie z tańszych taryf, usuwanie zbędnego zużycia tam, gdzie nie jest to potrzebne, czy też kompensację mocy biernej - uważa Artur Pollak z APA Group.

4. Podatki

O chaosie spowodowanym przez Polski Ład, a następnie liczne próby jego naprawy, chyba nie trzeba nikomu przypominać. Niestety jego konsekwencje odczujemy raz jeszcze przy kalkulacji PIT za 2022 r. Będzie to nie lada wyzwanie dla kadrowych, księgowych i samych podatników.

Polski system podatkowy od lat zajmuje ostatnie miejsca w rankingach. Przepisy wprowadzane są zbyt szybko, często bez konsultacji społecznych. Rząd - zamiast ułatwiać życie przedsiębiorcom - dodatkowo je komplikuje. Planowanie podatkowe w zasadzie nie istnieje. Niejednokrotnie same organy podatkowe miewają problemy z interpretacją przepisów, czego dowodem są odmienne interpretacje podatkowe wydawane przez Krajową Informację Skarbową w tych samych stanach faktycznych - podkreśla Przemysław Małecki z Grupy Marat.

Pozytywnym aspektem ostatnich zmian są jednak liczne ulgi podatkowe oraz tzw. Estoński CIT, który staje się coraz powszechniejszy wśród wielu polskich przedsiębiorców. W 2023 r. w życie wejdą również wyczekiwane od lat przepisy o fundacji rodzinnej, która może stać się efektywnym prawnie i podatkowo wehikułem inwestycyjnym dla polskich firm prywatnych i rodzinnych.

2023 r. to rok kolejny rok postępującej digitalizacji w podatkach. Już za rok w życie wejdzie centralny Krajowy System e-Faktur (KSeF) i od tego dnia wszystkie faktury będą wystawiane już elektronicznie. To kolejna po JPK cyfrowa rewolucja w podatkach oraz dodatkowe koszty dla przedsiębiorców. Wbrew pozorom czasu na przygotowanie się nie jest zbyt dużo, ponieważ KSeF to zupełnie nowe podejście do fakturowania i obiegu dokumentów pomiędzy przedsiębiorcami.

5. ESG

ESG, czyli w dużym uproszczeniu m.in. dbałość firmy o środowisko naturalne, sposób prowadzenia biznesu i inne ważne kwestie społecznie, odgrywa coraz większe znaczenie nie tylko dla spółek giełdowych. Stanowi spore wyzwanie, ponieważ raportowanie ESG to dane, których szukają ubezpieczyciele i banki do oceny, czy dany podmiot działa w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju i czy można mu udzielić finansowania. Już wkrótce większą wagę do tego aspektu będą musiały przyłożyć również podmioty średnie i mniejsze. W przeciwnym razie grozi im utrudniony dostęp do kapitału.

Wiele podmiotów dopiero teraz stawia pierwsze kroki w zakresie dostosowania swojej strategii do filozofii ESG. Obecnie z uwagi na brak wystarczających źródeł wiedzy np. w zakresie raportowania, z obawą patrzymy w przyszłość - mówi Wojciech Mikrut ze ZRE Katowice. Niemniej - podkreśla - podejmujemy działania w celu przygotowania organizacji, aby sprostać i temu wyzwaniu, zwłaszcza, że będzie ono miało wymierny skutek w postaci kosztu pozyskiwanego finansowania kredytowego.

Najważniejsze regulacje dotyczące raportowania ESG, w tym w szczególności SFDR, Taksonomia, czy też CSRD przewidują obowiązki w zakresie m.in. rozszerzonego zakresu raportowania niefinansowego, uwzględniania ryzyk ESG w działalności inwestycyjnej oraz raportowania wskaźników zrównoważonego rozwoju.

Co istotne od ESG nie ma odwrotu. Wprawdzie pojawiły się już pierwsze głosy, że wojna na Ukrainie wstrzyma Fit for 55, Zielony Ład i ESG, jednakże w długim okresie świata i Europy nie stać na rezygnację ze środowiska i odnawialnych źródeł energii. Dlatego na raportowanie ESG należy spojrzeć nie jak na kolejny obowiązek, lecz jak na kolejne narzędzie do zarządzania biznesem i do ograniczania ryzyk. Polskie firmy, aby być konkurencyjnymi na rynkach europejskich i globalnych, muszą również nadrabiać w tym zakresie pewne zaległości. Zobowiązane są do pokazywania inwestorom, a także – będąc ogniwem międzynarodowych łańcuchów dostaw – swoim kontrahentom, w jaki sposób chcą dołączać do najlepszych praktyk w zakresie ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego.

6. Łańcuchy dostaw

Na Ukrainie od blisko roku rozgrywa się straszliwy dramat, który codziennie zatrważa opinię publiczną na całym świecie. Wydarzenia u naszych sąsiadów mają również gigantyczny wpływ na polską gospodarkę. Z europejskiego krwiobiegu gospodarczego wyłączonych zostało bowiem wiele sektorów, w tym przede wszystkim spożywczy, stalowy, chemiczny oraz motoryzacyjny. Ze względu na nałożenie na Rosję radykalnych sankcji gospodarczych, rynek tego kraju został usunięty z normalnej wymiany międzynarodowej. Sankcje i wyłączenie Rosji z systemu bankowego SWIFT wymusiły na światowym biznesie niezwłoczne poszukiwanie nowych dostawców gazu, ropy czy węgla z innych źródeł niż Rosja. Łańcuchy dostaw wielu surowców zostały przerwane lub ograniczone, a nowe okazały się dłuższe i droższe niż dotychczas.

Jak pokazały ostatnie 2 lata losy globalnej gospodarki zależą w dużej mierze od chińskiej strategii względem koronawirusa. Dotychczasowa polityka „zero covid” powodowała, że Chiny pozostawały krajem właściwie zamkniętym, z bardzo dużym wpływem na globalne łańcuchy dostaw. Kluczowa w 2023 r. będzie również dalsza eskalacja wojny gospodarczej z USA, a także konflikt na Tajwanie.

Zaburzenia w łańcuchach dostaw spowodowane pierwotnie przez COVID-19, a następnie przez wojnę bardzo szybko zaczęły negatywnie oddziaływać na działalność wielu polskich podmiotów - twierdzi Wojciech Mikrut ze ZRE Katowice - głównie w zakresie cen niektórych materiałów, ich dostępności i terminów dostaw. Pojawiła się konieczność zwiększenia zapasów, nierzadko w oparciu o przedpłaty - dodaje.

W nielicznych przypadkach, ze względu na brak dostępności niektórych części, głównie z obszaru elektryki i elektroniki - zauważa Artur Pollak z APA Group - wielu przedsiębiorców poniosło lub ponosi straty wynikające z braku możliwości realizacji projektów, czy też niedotrzymania terminów ich realizacji.

Sytuacja wydaje się stopniowo normalizować, zarówno w zakresie cen, jak i dostępności, natomiast zjawiska inflacyjne zastępują wcześniejsze wzrosty cen wynikające z niepewności pandemicznej oraz późniejszego gwałtownego znoszenia lockdown'ów i tym samym stanowią dodatkowy czynnik uniemożliwiający powrót do sytuacji sprzed 2020 roku - mówi Wojciech Mikrut ze ZRE Katowice. Obniżenie cen surowców i komponentów w drugiej połowie 2023 r. przewiduje natomiast Przemysław Małecki z Grupy Marat.

7. Cyfryzacja

Nie ma odwrotu od cyfryzacji przedsiębiorstw i trudno dziś wyobrazić sobie biznes, który nie inwestuje w technologię. Zarówno pandemia, jak i wojna pokazały, że w mocno zmieniającym się dziś świecie intuicja i doświadczenie to zbyt mało, aby podejmować trafne decyzje. Jedynie nowoczesne technologie pozwalają wyciągać właściwe wnioski. Jak pokazują liczne badania cyfryzacja nie zahamowała. Świadomość tego, że im szybciej firma zdecyduje się wdrażać rozwiązania cyfrowe, tym lepiej, jest coraz większa. Digitalizacja stwarza bowiem firmom zupełnie nowe możliwości - od wymiernych oszczędności kosztów na poziomie operacyjnym, aż po zmianę modeli biznesowych, które w maksymalnym stopniu wykorzystują możliwości jakie stwarza cyfryzacja.

Przyszłość zdecydowanie należy do podejścia opartego na cyfryzacji - mówi Artur Pollak z APA Group. Już teraz widać modele predykcyjne, które potwierdzają tezę, że wdrożenie z 3.0 na 4.0 nie tylko jest możliwe, ale też się opłaca. Nowe podejście do prowadzenia działalności biznesowej musi uwzględniać wykorzystanie Internetu rzeczy (IoT) w procesie produkcyjnym, a także analizę danych w aspekcie planowania i optymalizacji produkcji - dodaje Artur Pollak.

Zgodnie z wynikami badania „Smart Manufacturing Technologies”, przeprowadzonego wśród producentów przez firmę Ubisense, ponad 40% badanych nie ma wglądu w dane czasu rzeczywistego na temat procesów wytwarzania, natomiast 8 na 10 firm, podczas poprawiania procesów, bazuje wyłącznie na zwykłej ludzkiej obserwacji, nie korzystając z nowoczesnych technologii. Jeszcze jednym istotnym wnioskiem z badania jest to, że niemal 10% ankietowanych spędza nawet połowę dnia roboczego jedynie na poszukiwaniu produktów i sprzętu.

Tymczasem wszystko to ostatecznie wpływa na produkcję, w krótszej i dłuższej perspektywie. Im mocniej nieaktualne będą metody pracy i ewaluacji, tym bardziej prawdopodobne, że zakład będzie działać w sposób niewydajny i ostatecznie nie wytrzyma presji rynkowej.

Jak będzie 2023 rok?

Polski biznes wyciągnął wnioski z globalnej pandemii, ale wojenny czarny łabędź, kryzys energetyczny, liczne obowiązki regulacyjne, czy też ograniczenia surowcowe i zmienność otoczenia biznesowego to kolejne wyzwania, z którymi przyjdzie się zmierzyć w 2023 roku.

Gospodarka światowa niewątpliwie spowolni, w strefie euro większość ekonomistów oczekuje recesji. Prognoza budżetowa Ministerstwa Finansów zakłada, że w 2022 r. wzrost realnego PKB wyniesie 4,6%, a w 2023 r. 1,7%. Dynamika wzrostu gospodarczego spadnie, ale to nie oznacza, że Polska gospodarka przestanie się rozwijać - powiedziała Magdalena Rzeczkowska, minister finansów, w komentarzu przesłanym PAP. Polska gospodarka pozostaje w dobrej kondycji - produkcja przemysłowa oraz zatrudnienie i średnia płaca w sektorze przedsiębiorstw wypadły w listopadzie 2022 r. powyżej oczekiwań - dodała minister finansów. Produkcja była o 4,6% wyższa niż rok wcześniej, gdy prognozy mówiły o wzroście rzędu niewiele ponad 2%.

Niestety w obliczu spodziewanego spowolnienia, a być może nawet recesji, przedsiębiorstwa w Polsce w ostatnim czasie wydają się zmieniać podejście do zatrudnienia. Aby ograniczyć wydatki zaczynają poszukiwać oszczędności również w tym obszarze. Ostatnie tygodnie ubiegłego roku to kolejne ogłoszenia o zwolnieniach w różnych sektorach gospodarki. Co ciekawe zwolnienia nie omijają nawet branży technologicznych, które wydawały się nietykalne.