Jak założyć fundację rodzinną?

Ustawa o fundacji rodzinnej wchodzi w życie już 22 maja br. Wielu właścicieli firm prywatnych i rodzinnych upatruje w niej rozwiązania swoich wątpliwości związanych z przekazaniem firmy następnym pokoleniom. Dlatego już teraz warto zacząć przygotowania do jej założenia.

Jak wskazuje na swoich stronach Ministerstwo Rozwoju i Technologii idea fundacji rodzinnej opiera się na założeniu, że biznes i rodzina są formalnie odseparowane od siebie, ponieważ majątek rodzinny staje się własnością fundacji rodzinnej. Fundacja ma działać jak skarbiec rodzinny. Ma zapewnić rodzinie środki finansowe, a przy tym realizować wizję fundatora i dbać o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacja rodzinna ma zatem być środkiem do celu – funkcjonowania przedsiębiorstwa przez pokolenia i zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów.

Sześć kroków do założenia fundacji rodzinnej

Od strony formalnej do powstania fundacji rodzinnej wymagane jest:

1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie;

2. ustalenie statutu;

3. sporządzenie spisu mienia;

4. ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;

5. wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;

6. wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Co zawiera statut?

Oprócz dokumentu powołującego fundację rodzinną najistotniejszą rolę odgrywa statut. Reguluje najważniejsze aspekty dotyczące funkcjonowania fundacji rodzinnej oraz ustanowionych w niej organów. Kwestie organizacyjne o charakterze poufnym rodzina może doprecyzować w regulaminie oraz innych dokumentach wewnętrznych fundacji rodzinnej.

Statut fundacji określa:

1. nazwę fundacji rodzinnej;

2. siedzibę fundacji rodzinnej;

3. szczegółowy cel fundacji rodzinnej;

4. beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;

5. zasady prowadzenia listy beneficjentów;

6. zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;

7. czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony;

8. wartość funduszu założycielskiego;

9. zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie;

10. podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji;

11. co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;

12. zasady zmiany statutu;

13. przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Statut może określać również inne sprawy, w tym:

1. zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej;

2. szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej;

3. wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej;

4. przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.

Jak się przygotować?

Analizując poszczególne wymogi prawne niezbędne do założenia fundacji można odnieść wrażenie, że to prosty i nieskomplikowany proces. Niestety jedynie pozornie. Kto będzie beneficjentem i na jakich zasadach? Jaki majątek zostanie przekazany do fundacji? Jaki będzie zakres działalności fundacji rodzinnej? Kto będzie stał na jej czele? To jednie przykładowe i najprostsze pytania związane z powołaniem fundacji rodzinnej. Potrzeba jest refleksja i dyskusje w rodzinnych gronie nad wspólnymi celami, wizją i zasadami funkcjonowania, a także rolami poszczególnych członków rodziny. A jest to niewątpliwie proces nie tylko długotrwały i złożony, ale i niejednokrotnie trudny i mogący powodować konflikty.

Ustawa o fundacji rodzinnej w dniu 21 lutego 2023 roku została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie w ciągu 3 miesięcy od jej ogłoszenia, czyli 22 maja br. Zainteresowanym przedsiębiorcom pozostaje zatem niewiele czasu na odpowiednie przygotowanie.

W sukcesję warto zatem zaangażować nie tylko nestora i sukcesorów, ale i osoby trzecie - zaufanych menedżerów odgrywających ważne role w rodzinnej firmie lub nawet zewnętrznych doradców, którzy na bazie swojego doświadczenia biznesowego, prawnego i podatkowego mogą przedstawić możliwe rozwiązania.