Na czym polegała sprawa?
W niezwykle ciekawej sprawie, którą zajmował się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w okresie od stycznia 2010 r. do kwietnia 2014 r. pracownica spółki z siedzibą w Polsce, prowadzącej stację paliw, wystawiła 1679 faktur nieodzwierciedlających rzeczywistych transakcji sprzedaży towarów, o łącznej wartości (wyrażonej w złotych polskich) wynoszącej około 320.000 EUR. W tym celu wykorzystała dane swojego pracodawcy, podatnika podatku od wartości dodanej (VAT), bez jego wiedzy i zgody. Faktury stanowiące oszustwo nie zostały ujęte w deklaracjach podatkowych tej spółki. Zostały one wykorzystane do uzyskania nienależnego zwrotu VAT przez adresatów tych faktur, przy czym odpowiedni podatek nie został wpłacony do budżetu państwa.
W wyniku kontroli podatkowej właściwe organy wydały decyzję określającą wysokość VAT należnego od spółki. Zdaniem organu podatkowego działania stanowiące oszustwo były możliwe ze względu na brak nadzoru i odpowiedniej organizacji w spółce, która zatrudniała pracownicę.
Brak było jakiejkolwiek dokumentacji określającej obowiązki pracowników, którzy faktycznie mieli możliwość wystawiania faktur poza systemem księgowym, nie uzyskując wcześniejszej zgody swoich przełożonych. Dodatkowo, pracodawca nie dostarczył żadnych innych środków mających na celu zapobieżenie ewentualnym nadużyciom w tej kwestii.
Jakie stanowisko przyjął TSUE?
TSUE w wyroku z dnia 30 stycznia 2024 r. w sprawie C-442/22 orzekł, że "VAT nie może być należny od widniejącego na fakturze wystawcy fałszywej faktury, jeżeli działa on w dobrej wierze, a organ podatkowy zna tożsamość osoby, która rzeczywiście wystawiła tę fakturę".
Ważna jest dobra wiara
Zdaniem TSUE, aby uznać pracodawcę za działającego w dobrej wierze, konieczne jest, aby wykazał on należytą staranność wymaganą do monitorowania działań swojego pracownika. W ten sposób ma unikać sytuacji, w której dane pracodawcy byłyby używane do wystawiania fałszywych faktur. Jeśli brakuje takiego dowodu, pracodawcę należy uznać za osobę zobowiązaną do zapłaty VAT, który został wskazany na fałszywych fakturach.
Odmienna wykładnia byłaby sprzeczna z celem dyrektywy VAT, jakim jest zwalczanie oszustw. Wyrok Trybunału wskazuje na kluczową rolę ustalania przepisów dotyczących bezpieczeństwa podatkowego w przedsiębiorstwach, zwłaszcza jeśli chodzi o zapewnienie należytej staranności w procesie sprzedaży i wystawiania faktur.
